ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی (استاندارد 1053)

ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب1-    هدف و دامنه كاربردهدف از تدوين اين استاندارد تعيين ويژگيهاي فيزيكي و شيميايي آب آشاميدني مي باشد.2-    تعاريف و اصطلاحاتدر اين استاندارد واژه ها و اصطلاحات با تعاريف زير بكار برده مي شود.2-1- آب آشاميدني : آبي است كه عوامل فيزيكي ،‌شيميايي ،‌بيولوژيكي و راديوئوكلوئيدي آن در حدي باشد كه مصرف آن جهت آشاميدن ، عارضه سوئي در كوتاه مدت يا دراز مدت در انسان ايجاد نكند.(1)2-2- آفت كش : به تركيبات ويژه اي اطلاق مي گردد كه جهت مبارزه با آفات گياهي ، جانوري و عوامل بيولوژيكي بكار برده مي شود مانند حلزون كشها ، حشره كش ،‌ علف كش ، جونده كش ، نماتد كش ،‌ باكتري كش ، قارچ كش و غيره.2-3- حد مطلوب : عبارت است از گستره اي از غلظت عوامل موجود در آب آشامیدني است كه چنانچه آب حاوي موادي باغلظت بيشتر از آن باشد ، از نظر كيفيت در حد پايين تري قرار داشته ، اما هنوز براي آشاميدن مناسب مي باشد.2-4- حد مجاز : حداكثر عوامل شيميايي ، فيزيكي و بيولوژيكي آب آشاميدني است كه استمرار مصرف آن براي انسان زيان آور نباشد . اين مقادیر بر مبناي متوسط مصرف آب آشاميدني روزانه 5/21 ليتر آب براي يك انسان 70 كيلوگرمي در نظر گرفته شده است.2-5- كلر آزاد باقيمانده (2) : مقدار كلر موثري است كه بايد در هر نقطه از شبكه آب آشاميدني موجود باشد.2-6- كدورت آب : عبارت است از وجود ذرات معلق در آب كه سبب شكستگي ، پراكندگي و جذب سمتي از نور شده و مانع عبور بخشي از نور تابيده شده از آن گردد.3-    ويژگيها

3-1-ويژگيهاي فيزيكي آب آشاميدني : بايد با مشخصات داده شده در جدول شماره يك مطابقت داشته باشد.جدول شماره (1) ـ مشخصات فيزيكي آب آشاميدني

رديف	ويژگي	حد مطلوب	مقدار مجاز	واحد اندازه گيري
1	كدورت	كمتر يا مساوي 1	حداكثر 5	NTU
2	رنگ	كمتر يا مساوي 1	حداكثر 20	پلاتين كبالت براي رنگ حقيقي آب (1) T.C.U
3	بو	صفر	حداكثر 2 واحددر 12 درجه سلسيوسحداكثر 3 واحددر 25 درجه سلسيوس	رقم آستانه بو(2) (TCN)
4	PH	5/8-7	0/9-5/6	–
5	طعم	–	بايد مقبوليت مردمي داشته باشد و مورد اعتراض واقع نشود.	–
6	روغن		به صورت شناور مشاهده نگردد

3-2- ويژگيهاي شيمیايي آب آشاميدني : ويژگيهاي شيميايي آب آشاميدني بايد بشرح ذيل باشد.3-2-1- مواد شيميايي معدني سمي :حداكثر مقدار مجاز مواد شيميايي معدني سمي در جدول شماره 2 منعكس گرديده است.جدول شماره (2) ـ حداكثر مقدار مجاز مواد شيميايي معدني سمي

رديف	نوع تركيب	برچسب	حداكثر مقدار مجاز بر حسب ميلي گرم در ليتر
1	آرسنيك	As	05/0
2	سرب	Pb	05/0
3	كرم	Cr	05/0
4	سلنيوم	Se	01/0
5	كادميوم	Cd	05/0
6	آنتيموان	Sb	05/0
7	جيوه كل	Hg	001/0
8	موليبدن	Mo	07/0
9	سيانور	CN	07/0
10	واناديوم	V	1/0

يادآوري : مقدار ذكر شده براي مقدار كل گرم است گرم 6 ظرفيتي از نظر بهداشت مخاطره آميز بوده ولي سه ظرفيتي آن مفيد شناخته شده است.3-2-2- مواد شيميايي آلي سمي :‌حداكثر مقدار مجاز مواد شيميايي آلي سمي در آب آشاميدني در جدول شماره 3 آمده است.جدول شماره (3) ـ حدود مجاز برخي از مواد شيميايي سمي آلي در آب آشاميدني

نام ماده		حداكثر مجاز(ميكروگرم در ليتر)
آلدرين/ دي آلدرين	Alderin-dialderin	03/0
كلرادن	Chlordane	2/0
2 و 4 دي كلر و فنوكسي استيك اسيد	2-4 dichlorophenixy acetic acid	30
د.د.تدي كلرودي فنيل تري كلرواتان	DDT	2
1 و 2 دي كلرواتان	1,2 -Dichloroethene	30
1 و 2 دي كلرواتان	1,2 –Dichloroethene	50
هپتاكلر و هپتاكلرايوكسيد	Heptachlor and heptachlor epoxide	03/0
هگزاكلروبنزن	Hexachloro benzene	1
ليندن	Lindane	2
متوكسي كلر	Methoxychlor	20
تركيبات حلقوي چند هسته اي	(1)‍‍    P.A.H	3/0
الاكلر	Alachlor	20
آل دي كارب	Aldicarb	10
آترازين	Atrazline	2
بنتازون	Bentazone	30
كربوفوران	Carbofiran	5
كلروتولورون	Chlorotoluron	30
1و2 دي برمو 3 كلروپروپان	1,2 – dibromo   3-chloropropane	1
1و2 كلروپروپان	1,2 – dichloropropane	20
تري هالومتانها :كلروفرمبروموفرمبرمودي كلرومتاندي برمو كلرومتان	THMSChloroformBromoformBromodichloromethaneDibromichloromethane	20010060100
ايزوپروتورون	Isoproturon	9
2 متيل چهار كلر فنوكسي استيك اسيد	2methyl 4 chloro phenoxy acetic acid	2
متولاكلر	Metolachlor	10
مولينات	Molinate	6
پندي متالين	Pendimethalin	20
پنتا كلروفنل	Pentachloro phenol	9
پرمترين	Permethrin	20
پروپانيل	Propanil	20
پيرودات	Pyrodate	100
سيمازين	Simatine	2
تري فلورالين	Trifluralin	20
دي كلروپروپ	Dichloroprop	100
فنوپروپ	Fenoprop	9
2-4-5 تري كلروفنوكسي پروپيونيك اسيد	2-4-5-T	9
سورفاكتانت بر حسب لوريل سولفات (دترجنت)	Surfactant	200
شاخص فنل بر حسب فنل	Phenol index	5/0

1- pily nuclear aromatic hydrocarbons3-2-3- آفت كشهاباقيمانده سموم دفع آفات در آب آشاميدني هر منطقه بايد بر اساس سموم مجازي كه از طرف سازمان حفظ نباتات توصيه شده و يا در منطقه به مصرف مي رسد جستجو شود و مقدار آن نبايد از آنچه كه از طرف سازمان بهداشت جهاني تعيين مي شود تجاوز نمايد.3-2-4- حداكثر مقدار مجاز مواد شيميايي كاني موجود در آب آشاميدني در جدول شماره 4 آمده است .

جدول شماره (4) – مواد شيميائي كاني موجود در آب آشاميدني

رديف	نوع تركيب		حداكثر مجاز برحسب ميلي گرم در ليتر
1	كل مواد جامد محلول	(TDS/12)	(2)1500
2	سختي كل برحسب	CaCo3	(3)500
3	كلرور برحسب	Cl	400
4	سولفات بر حسب	So4	400
5	هيدروژن سولفوره	H2S	050/0
6	آهن برحسب	Fe	3/0
7	منگنز بر حسب	Mn	5/0
8	آلومنيوم برحسب	Al	2/0
9	روي بر حسب	Zn	3
10	مس برحسب	Cu	1
11	نيترات برحسب	No3	(4)(5)
12	نيتريت برحسب	No2	(4)(3)
13	كلسيم بر حسب	Ca	250
14	منيزيم بر حسب	Mg	50
15	آمونياك بر حسب	NH3	5/1
16	سديم برحسب	Na	(5) 200

يادآوري : نظر به اينكه بين يون منيزيم و سولفات از نظر تغيير طعم و امكان اختلال در جهاز هاضمه وجود دارد از اين رو در شرايطي كه مقدار منيزيم از 30 ميليگرم در ليتر تجاوز كند مقدار سولفات نبايد بيش از 250 ميليگرم در ليتر باشد .

جدول شماره (5) – حداقل مقدار كلر مجاز آزاد باقيمانده متناسب با PH در آب آشاميدني

مقدار PH	بزرگتر از 8 تا 9	8-5/6
مقدار مجاز كلر آزاد باقيمانده پس از نيم ساعت تماس متناسب با PH برحسب ميليگرم در ليتر	4/0	2/0

مقدار توصيه شده كلر آزاد باقيمانده پس از نيم ساعت زمان تماس در شرايط عادي 5/0 تا 8/0 در انتهاي شبكه برحسب ميلي گرم در ليتر با توجه به PH ، و در شرايط اضطراري ، همه گيري بيماريهاي روده اي و بلاياي طبيعي يك ميلي گرم در ليتر مي باشد .

جدول شماره 6- ميزان كلر آزاد باقيمانده توصيه شده در آب آشاميدني در سيستم هاي مختلف آبرساني و محل برداشت

سيستم آبرساني و محل برداشت	مقدار كلر باقيمانده آزاد بر حسب ميليگرم در ليتر
شير انشعاب شبكه هاي خصوصي [1]	5/0
شير انشعاب عمومي [2]	1
تانكرهاي سيار توزيع آب آشاميدني در محل بارگيري	2
تانكرهاي سيار آب آشاميدني در محل توزيع	1

جدول پيوست 1 – تعداد موارد سنجش روزانه كلر آزاد باقيمانده

در شبكه هاي لوله كشي آب آشاميدني بر حسب جمعيت

جمعيت	تعداد موارد سنجش كلر باقيمانده آزاد
تا 10000	1 تا 2
10000 تا 50000	3 تا 5
50000 تا 100000	6 تا 10
100000 تا 500000	11 تا 15
بيش از 500000	بازاء هر 100000 نفر يك نمونه +15

يادآوري : پايش روزمره كيفيت آب آشاميدني در نقطه مصرف مستلزم اندازه گيري مقدار كلر آزاد باقيمانده ميزان PH كدورت و دما مي باشد .

جدول شماره (7) – حداقل و حداكثر غلظت فلورايد در آب آشاميدني

ميانگين ساليانه حداكثر ما هواي روزانه ( درجه سلسيوس )	حداقل مقدار مجاز فلورايد mg/l	حد متوسط مقدار فلوئور mg/l	حداكثر مقدار مجاز فلوئور mg/l
12-10	1/1	2/1	4/2
6/14-12	1	1/1	2/2
7/17-6/14	9/0	1	2
5/21-7/17	8/0	9/0	8/1
3/26-5/21	7/0	8/0	6/1
5/32-3/26	6/0	7/0	4/1
يادآوري : ميانگين دما براساس ميانگين حداكثرهاي دماي منطقه در 5 سال متوالي مي باشد .

جدول شماره (8) – عوامل متشكله راديواكتيو در آب آشاميدني

معيار غربالگيري مواد راديواكتيو در آب آشاميدني برحسب بكرل در ليتر
اشعه آلفا	1/0
ذرات بتا	1

يادآوري : به منظور هماهنگي نمودن نظام ثبت و گزارش نتايج آزمونهاي كيفي آب در سطح كشور جداول شماره 10 و 11 و 12 تهيه و تنظيم شده است كه استفاده از آنها در جهت پردازش داده ها ،‌تجزيه و تحليل نتايج ،‌ تهيه آمار كنترل كيفي و بهره گيري از اين اطلاعات در برنامه ريزيهاي كشوري ، سودمند مي شود .

– استاندارد تعداد نمونه برداري ميكربيحداقل تعداد نمونه برداري از آب شبكه براي انجام آزمونباكتري شاخص كليفرم و اشريشیاكلي گرماپاي

جمعيت	حداقل تعداد نمونه برداري در هر ماه
كمتر از 5000 نفر	1 نمونه
5000 تا 100000 نفر	2 نمونه به ازاي هر 5000 نفر
بيش از 100000 نفر	1 نمونه به ازاي هر 10000 نفر بعلاوه 1

3- استاندارد تعداد نمونه برداري باكتري هاي هتروتروف (HPC) :تعداد نمونه برداري از آب شبكه براي انجام آزمونشمارش جمعيت ميكربي HPC

جمعيت	حداقل تعداد نمونه برداري در هر ماه
كمتر از 5000 نفر	3 نمونه
5000 تا 100000 نفر	1 نمونه به ازاي هر 5000 نفر بعلاوه 5
بيش از 100000 نفر	1 نمونه به ازاي هر 10000 نفر بعلاوه 15

توضيح :‌-         از هر يك از مخازن ذخيره و تامين فشار ،‌ حداقل يك نمونه در هر ماه برداشت شود.-         در شهرهاي متوسط و بزرگ (رديف دوم و سوم جدول)‌ برنامه نمونه برداري به گونه اي تنظيم شود.-         كه در هر هفته ، حداقل يك نمونه از شبكه توزيع برداشت شود.-         حداقل 50 درصد از نمونه هاز از نقاط دور دست شبكه برداشت شود.

4- تواتر نمونه برداري شيميايي (آنيون ها و كاتيون هاي متداول در آب)در ابتداي شرايط تواتر نمونه برداري از منابع آب به صورت فصلي مي باشد ولي همانگونه كه طي برنامه پايش كيفي منابع آب اعلام شد ، با تحليل روند تغييرات عوامل كيفي آب طي يك دوره 5 ساله تواتر نمونه برداري را مي توان تغيير داد

5- تواتر نمونه برداري فلزات سنگين :ضروري است حداقل سالي يكبار نمونه برداري از كليه منابع آب به منظور بررسي ، شناسايي و تعيين مقدار فلزات سنگين انجام گيرد (در صورتي كه آزمايشگاه شركت فاقد تجهيزات لازم باشد ، از امكانات ساير بخش ها اعم از دولتي و خصوصي مي توان استفاده نمود). در صورتي كه برخي از فلزات سنگين در محدوده استاندارد ملــي و يا بيشتر از آن باشد ، ‌لازم است نمونه برداري فلزات سنگين ياد شده ،‌همانند ساير آزمونهاي شيميايي (بند 4) با تواتر سه ماهه انجام شود.

6- ساير موارد :ساير موارد كه در بندهاي 5 گانه فوق دكر نشده است ،‌همچون مواد آلي و سموم شيميايي بر حسب مورد شرايط منطقه و با نظر مدير كنترل كيفي نسبت به نمونه گيري و انجام آزمونهاي مربوطه اقدام خواهد شد.

---

[1] شير انشعاب شبكه خصوصي : شير برداشت از شبكه عمومي آب آشاميدني در منازل يا اماكن

[2] شير انشعاب عمومي : شير برداشت نصب شده در معابر كه برداشت عموم از آن عمدتاً با ظروف انجام ميگيرد.

Posted on: اکتبر 6, 2023, by : alborzwa_wp